ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

20 Μαρτίου 2007

Αν και ο νοτιάς με 7 και 8 Μπωφόρ σφυρίζει παντού γύρω μου, θα περιμένω να γράψω για τους ανέμους αύριο που μάλλον θα είναι ισχυρότεροι!

Ας σας ξεναγήσω στο νησί λοιπόν και στα ονόματά του: Ο νότιος μικρός κόλπος όπου πιάνουν το καλοκαίρι τα τουριστικά καίκια για να κάνουν ένα δίωρο μπάνιο οι επισκέπτες στην κάτασπρη, σαν τροπική παραλία του, λέγεται Μανδράκι. Λόγω θέσης προστατεύεται από τους βοριάδες και τα καλοκαιρινά μελτέμια. Πίσω από την παραλία υπάρχει μια ζώνη περίπου 100 μέτρων με ψηλές (-3 μέτρα) παμπάλαιες αμμοθίνες, σταθεροποιημένες πια με σχίνα και αστοιβές. Στην αμμουδιά φυτρώνουν παντού θαλασσινοί κρίνοι. Τα κενά που αφήνει η βλάστηση των θινών είναι κατάσπαρτα από κομμάτια σπασμένων αγγείων. Ένας μικρός πέτρινος μώλος υπάρχει στην άκρη και εδώ καταλήγει το κεντρικό μονοπάτι που ξεκινάει από το φάρο και διασχίζει το νησί από βορρά προς νότο. 20-30 μέτρα πίσω από την ακροθαλασσιά υπάρχει παλιό πηγάδι, σήμερα γεμάτο άμμο.

Ο μικρός κόλπος στα ανατολικά του νησιού λέγεται Κομός. Εκεί πιάνουν τα καίκια όταν έχει νοτιά και Μαίστρο (δυστυχώς το λογισμικό δεν έχει τόνο με διαζευκτικά), αλλά και ανατολικό άνεμο. Ο βοριάς όμως τον χτυπάει αλύπητα. Το χείλος του είναι γεμάτο σκουπίδια, κυρίως ξύλα που φέρνουν τα χειμωνιάτικα κύματα, ενώ διάσπαρτα είναι και τα κομμάτια της "Παναγιάς Τήνου", ενός ξύλινου καραβιού που τσακίστηκε εκεί το 1991. Για τα -πολλά- ναυάγια θα μιλήσουμε άλλη φορά. Γύρω από τον κόλπο αυτό στην ανατολική μεριά του νησιού η θάλασσα είναι ρηχή, υπάρχουν εκτεταμένες ξέρες και ύφαλοι, σε πολύ μικρό βάθος κάτω από την επιφάνεια (από 2 μέτρα), αιτία και των πολλών ναυαγίων.

Το Σκαλάκι βρίσκεται ακριβώς κάτω από το Φάρο στα δυτικά και είναι ένας μικρός μώλος, ένα μέτρο σχεδόν, στην αγκαλιά ενός μικρού κολπίσκου φτιαγμένου από δυο μικρές προβολές κατάμαυρης λάβας με εντυπωσιακά σχήματα. Εκεί, μόνο όταν έχει μπουνάτσα ή ανατολικό άνεμο, μπορεί να πιάσει ένα μικρό καίκι, με μεγάλη πάντα προσοχή να μην τσακιστεί στα βράχια που το περιβάλλουν. Ακόμη και λίγος βοριάς δημιουργεί ρεστία που σπρώχνει το σκάφος στη στεριά. Στο "σκαλάκι" οδηγούσε παλιά ένα καλντερίμι από το Φάρο. Τώρα πια το διάλυσε η διάβρωση από τα νερά της βροχής στο έδαφος, γιατί ήταν φτιαγμένο στην κατηφόρα. Λόγω υψομετρικής διαφοράς περίπου 10 μέτρων από το φάρο, για να κατέβει κανείς στο σκαλάκι από το καλντερίμι, υπάρχουν καμιά δεκαριά σκαλοπάτια φτιαγμένα από πέτρες και παλιό μπετόν ("σκαλάκι" κι αυτό).

Το Ψαθονήσι ή Μύγα, είναι μια μάλλον επιμήκης και επίπεδη βραχονησίδα, με μήκος περί τα 260 μέτρα και ύψος 3. Βρίσκεται στα ΝΝΑ της Ψαθούρας και απέχει από το Μανδράκι περί τα 1200 μέτρα. Εκεί φωλιάζουν οι Ασημόγλαροι, απ' ότι μπορώ να καταλάβω από μακριά. Θα πάω εκεί με το κανώ μου όταν έχει απόλυτη μπουνάτσα για να μετρήσω τις φωλιές και τα αυγά.

Από πότε όμως υπάρχει το όνομα Ψαθούρα; (επιλέγω και διασκευάζω από το βιβλίο "Ανω Μαγνήτων Νήσοι" του Κ. Μαυρίκη). Όποτε γίνεται αναφορά για το νησί αυτό από τους περιηγητές και σε παλιούς χάρτες, αναφέρεται ως ARSURA ή LARSURA ή L'ARSURA για την περίοδο περίπου 1547-1716. Εξαιρέσεις αποτελούν ο S. Rubbino που την αναφέρει ως LARZAR και οι J.Roux (1683) και Lapie (1838) που την αναφέρουν ως PLANE (επίπεδη δηλαδή, καθόλου περίεργο). Λέγεται ότι το όνομα Ψαθούρα το πήρε, άγνωστο πότε, διότι είναι τόσο επίπεδη ώστε μοιάζει με ψάθα απλωμένη πάνω στη θάλασσα. Εγώ, έχω κάποιες επιφυλάξεις για την ερμηνεία αυτή, διότι και η τρισύλλαβη ονομασία και η κατάληξη -ούρα και η πρώτη συλλαβή με φωνήεν το α, βρίσκονταν και στα παλιότερα ονόματα, Αρσούρα, Λαρσούρα. Δεν αποκλείεται λοιπόν κάποια περίπτωση παραφθοράς. Άλλωστε η ονοματολογία των Ερημονησιών και η ταύτιση των αρχαίων θέσεων σε αυτά είναι ακόμη ανοιχτό θέμα.

Έχω κάποιες πιθανές ερμηνείες για τα παλιά ονόματα. Δεν θα σας τις γράψω. Αν έχετε ιδέες για ετυμολογία, προέλευση, ερμηνεία, των λέξεων Αρσούρα, Λαρσούρα, Ψαθούρα , κλπ. παρακαλώ γράψτε τις ως σχόλια. Αλλιώς τι διαδραστικό blog (Web-log, Weblog, blog) θα ήταν;