Τρίτη 20 Μαρτίου 2007

ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ






20 Μαρτίου 2007

Αν και ο νοτιάς με 7 και 8 Μπωφόρ σφυρίζει παντού γύρω μου, θα περιμένω να γράψω για τους ανέμους αύριο που μάλλον θα είναι ισχυρότεροι!

Ας σας ξεναγήσω στο νησί λοιπόν και στα ονόματά του: Ο νότιος μικρός κόλπος όπου πιάνουν το καλοκαίρι τα τουριστικά καίκια για να κάνουν ένα δίωρο μπάνιο οι επισκέπτες στην κάτασπρη, σαν τροπική παραλία του, λέγεται Μανδράκι. Λόγω θέσης προστατεύεται από τους βοριάδες και τα καλοκαιρινά μελτέμια. Πίσω από την παραλία υπάρχει μια ζώνη περίπου 100 μέτρων με ψηλές (-3 μέτρα) παμπάλαιες αμμοθίνες, σταθεροποιημένες πια με σχίνα και αστοιβές. Στην αμμουδιά φυτρώνουν παντού θαλασσινοί κρίνοι. Τα κενά που αφήνει η βλάστηση των θινών είναι κατάσπαρτα από κομμάτια σπασμένων αγγείων. Ένας μικρός πέτρινος μώλος υπάρχει στην άκρη και εδώ καταλήγει το κεντρικό μονοπάτι που ξεκινάει από το φάρο και διασχίζει το νησί από βορρά προς νότο. 20-30 μέτρα πίσω από την ακροθαλασσιά υπάρχει παλιό πηγάδι, σήμερα γεμάτο άμμο.

Ο μικρός κόλπος στα ανατολικά του νησιού λέγεται Κομός. Εκεί πιάνουν τα καίκια όταν έχει νοτιά και Μαίστρο (δυστυχώς το λογισμικό δεν έχει τόνο με διαζευκτικά), αλλά και ανατολικό άνεμο. Ο βοριάς όμως τον χτυπάει αλύπητα. Το χείλος του είναι γεμάτο σκουπίδια, κυρίως ξύλα που φέρνουν τα χειμωνιάτικα κύματα, ενώ διάσπαρτα είναι και τα κομμάτια της "Παναγιάς Τήνου", ενός ξύλινου καραβιού που τσακίστηκε εκεί το 1991. Για τα -πολλά- ναυάγια θα μιλήσουμε άλλη φορά. Γύρω από τον κόλπο αυτό στην ανατολική μεριά του νησιού η θάλασσα είναι ρηχή, υπάρχουν εκτεταμένες ξέρες και ύφαλοι, σε πολύ μικρό βάθος κάτω από την επιφάνεια (από 2 μέτρα), αιτία και των πολλών ναυαγίων.

Το Σκαλάκι βρίσκεται ακριβώς κάτω από το Φάρο στα δυτικά και είναι ένας μικρός μώλος, ένα μέτρο σχεδόν, στην αγκαλιά ενός μικρού κολπίσκου φτιαγμένου από δυο μικρές προβολές κατάμαυρης λάβας με εντυπωσιακά σχήματα. Εκεί, μόνο όταν έχει μπουνάτσα ή ανατολικό άνεμο, μπορεί να πιάσει ένα μικρό καίκι, με μεγάλη πάντα προσοχή να μην τσακιστεί στα βράχια που το περιβάλλουν. Ακόμη και λίγος βοριάς δημιουργεί ρεστία που σπρώχνει το σκάφος στη στεριά. Στο "σκαλάκι" οδηγούσε παλιά ένα καλντερίμι από το Φάρο. Τώρα πια το διάλυσε η διάβρωση από τα νερά της βροχής στο έδαφος, γιατί ήταν φτιαγμένο στην κατηφόρα. Λόγω υψομετρικής διαφοράς περίπου 10 μέτρων από το φάρο, για να κατέβει κανείς στο σκαλάκι από το καλντερίμι, υπάρχουν καμιά δεκαριά σκαλοπάτια φτιαγμένα από πέτρες και παλιό μπετόν ("σκαλάκι" κι αυτό).

Το Ψαθονήσι ή Μύγα, είναι μια μάλλον επιμήκης και επίπεδη βραχονησίδα, με μήκος περί τα 260 μέτρα και ύψος 3. Βρίσκεται στα ΝΝΑ της Ψαθούρας και απέχει από το Μανδράκι περί τα 1200 μέτρα. Εκεί φωλιάζουν οι Ασημόγλαροι, απ' ότι μπορώ να καταλάβω από μακριά. Θα πάω εκεί με το κανώ μου όταν έχει απόλυτη μπουνάτσα για να μετρήσω τις φωλιές και τα αυγά.

Από πότε όμως υπάρχει το όνομα Ψαθούρα; (επιλέγω και διασκευάζω από το βιβλίο "Ανω Μαγνήτων Νήσοι" του Κ. Μαυρίκη). Όποτε γίνεται αναφορά για το νησί αυτό από τους περιηγητές και σε παλιούς χάρτες, αναφέρεται ως ARSURA ή LARSURA ή L'ARSURA για την περίοδο περίπου 1547-1716. Εξαιρέσεις αποτελούν ο S. Rubbino που την αναφέρει ως LARZAR και οι J.Roux (1683) και Lapie (1838) που την αναφέρουν ως PLANE (επίπεδη δηλαδή, καθόλου περίεργο). Λέγεται ότι το όνομα Ψαθούρα το πήρε, άγνωστο πότε, διότι είναι τόσο επίπεδη ώστε μοιάζει με ψάθα απλωμένη πάνω στη θάλασσα. Εγώ, έχω κάποιες επιφυλάξεις για την ερμηνεία αυτή, διότι και η τρισύλλαβη ονομασία και η κατάληξη -ούρα και η πρώτη συλλαβή με φωνήεν το α, βρίσκονταν και στα παλιότερα ονόματα, Αρσούρα, Λαρσούρα. Δεν αποκλείεται λοιπόν κάποια περίπτωση παραφθοράς. Άλλωστε η ονοματολογία των Ερημονησιών και η ταύτιση των αρχαίων θέσεων σε αυτά είναι ακόμη ανοιχτό θέμα.

Έχω κάποιες πιθανές ερμηνείες για τα παλιά ονόματα. Δεν θα σας τις γράψω. Αν έχετε ιδέες για ετυμολογία, προέλευση, ερμηνεία, των λέξεων Αρσούρα, Λαρσούρα, Ψαθούρα , κλπ. παρακαλώ γράψτε τις ως σχόλια. Αλλιώς τι διαδραστικό blog (Web-log, Weblog, blog) θα ήταν;










13 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Γιώργο,

μπορείς να ανεβάσεις περισσότερες φωτό από το νησί και ιδίως από την ενδοχώρα για εμάς που δεν είχαμε την ευκαιρία να απομακρυνθούμε από το Μανδράκι;

Ανώνυμος είπε...

Ερμηνεία από το Ελληνικό – Ιταλικό λεξικό Magenta,
Arsura: δίψα υπερβολική, καύσωνας, κάψα, ξηρασία, πυρετώδης δίψα.
Larsura: η παραπάνω ερμηνεία με το άρθρο la.
Ίσως είναι κατάλοιπο από τους Βενετσιάνους.
Μιχάλης Δ.

30aris είπε...

Χμμμ... σερφάροντας στο δίκτυο βρήκα πως η λέξη "arsura" στα λατινικά σημαίνει "δοκιμή της γνησιότητας των νομισμάτων με φωτιά"

(ο ακριβής ορισμός που βρήκα ήταν "the trial of money by fire after it was coined")

Σε έναν χάρτη όμως που βρήκα (http://www.earlymaps.com/europe/greece/27405.htm) η Ψαθούρα αναφέρεται καθαρά ως Larsura...

Τι να σημαίνει άραγε...

Ανώνυμος είπε...

Χαιρετισματα απο τον παγωμενο ακομη Καναδα. Το μπλογκ και οι φωτογραφιες με εχουν αφησει αφωνο. Παρα πολυ ομορφη η δουλεια σου

christoforos είπε...

Αρσούρα, η,

όνομα ηρωίδας του Σουρή από το ποίημα "Τζούρα" (1926). Ο στίχος στον οποίο αναφέρεται το όνομα έχει ως εξής:

Σούρθηκα σουρωμένος στα σκαλοπάτια,
ωραιοτάτη, μονάκριβή μου Αρσούρα


υ.γ.:

( Αστειεύομαι, σκέφτηκα κάτι για να διασκεδάσουμε την απόσταση)!
Καλημέρα!

Κωστής Γκορτζής είπε...

Συγχαρητήρια για τη δουλειά. Ζηλεύω!

Για διαλυτικά με τόνο:
στα Ελληνικά, πατάς Shift W και μετά το γράμμα που θέλεις, π.χ. το ι στο 'Μαΐστρος'.

Ανώνυμος είπε...

Φίλε Γιώργο καλημέρα,
συνέχισε να μας ταξιδεύεις μέσα από τις όμορφες περιγραφές σου. Διαβάζοντας σε κάθε μέρα μου έρχεται στο μυαλό η φράση: "Αν θέλεις κάτι που ποτέ δε είχες κάνε κάτι που ποτέ δεν έκανες"

Φιλικά
Κώστας

0comments είπε...

Καλημέρα φίλε!
Να 'σαι καλά.

Ανώνυμος είπε...

Φίλε Γιώργο,
Παρακολουθώ κάθε μέρα το blog σου μέσα από το γραφείο μου, σ αυτή τη τρελή πόλη και πραγματικά σε ζηλεύω. Στο μυαλό μου έρχονται "ένδοξες" μέρες από τη θητεία μου στο Πολεμικό Ναυτικό, όταν επί 2 χρόνια επισκεπτόμασταν όλες τις βραχονησίδες και τους φάρους. Τη Ψαθούρα τη παραλλάξαμε πολλές φορές. Κι όπως έλεγς κι ο ποιητής:"Τα πλοία μας πάνε,δεν τα πάμε..."
Να είσαι καλά
Γιώργος Κ.

Μάνια Σωτηροπούλου είπε...

Όχι...μη... μη δίνεις άλλες πληροφορίες τουριστικού περιεχομένου για το νησί! Με τη δημοσιότητα που έχει πάρει το blog (από ότι έχω καταλάβει γιατί δεν είμαι εκεί) δεν θα προλάβεις να φύγεις και θα 'πλακώσουν' τα φουσκωτά και οι ιδιοκτήτες τους... και τότε το Μανδράκι θα γίνει 'Μανδάρα'. Και οι Θαλασσοκόρακες έξαλλοι μαζί σου...

...συνέχισε όμως να γράφεις έτσι καταπληκτικά!

Καλή συνέχεια και καλό κουράγιο
(σε διαβάζω κάθε βράδυ φανατικά)
mania

lighthouse.life είπε...

@γιάννης Θα βάλω τις υπόλοιπες μέρες και φωτογραφίες από το εσωτερικό του νησιού.
@Ημίαιμος Ευχαριστώ πολύ για την υπόδειξη. Πολύ χρήσιμη!
@ Μιχάλης Δ. και @30aris ευχαριστώ πολύ παιδιά! Ναι, οι δικές μου ερμηνείες είναι επίσης σε αυτή τη γραμμή. Το όνομα σχετίζεται με το καμμένο, αυτό που έχει προέλθει από την πυρά. Διότι πράγματι το νησί είναι ηφαιστειακό και έτσι όπως είναι κατάμαυρα τα πετρώματά του, όποιος το έβλεπε τόσο διαφορετικό από όλα τα υπόλοιπα, σίγουρα θα το συσχέτιζε με τη φωτιά, την πυρά, το καμμένο.
@Γιώργος Κ. Τι σημαίνει την ¨παραλλάξαμε την Ψαθούρα;"
@mania, χαίρομαι που με διαβάζετε στην Ελβετία. Ο Δημήτρης; Τώρα πια έδωσα πληροφορίες τουριστικού περιεχομένου. Πάει! Αλλά η Ψαθούρα ανήκει σε ένα Εθνικό Πάρκο και πρέπει να φροντίσουμε να την προστατέψουμε από την ανεξέλεκτη επίσκεψη υπεράριθμων επισκεπτών. Πως θα γίνει αυτό; ώστε και οι επισκέπτες να μπορούν να χαρούν το θαύμα αυτό και η φυσική μας κληρονομιά να προστατεύεται; Αυτός ο προβληματισμός θέλω και γω να μπει Μάνια μέσα από το blog αυτό.

Ανώνυμος είπε...

Φίλε Γιώργο καλησπέρα,
"Τη παραλλάξαμε" σημαίνει ότι πλεύσαμε αρκετά κοντά και μάλιστα σε σημείο κάθετο της γραμμής πλεύσης μας.Δεν είχαμε τη τύχη να κατέβουμε στο συγκεκριμένο φάρο, αλλά η Ελλάδα έχει καταπληκτικά παρόμοια μέρη. Το καταπληκτικότερο, ήταν τα δεκάδες μικρά φωτάκια που αντικρύσαμε όταν προσεγγίζαμε, σούρουπο, το βράχο του Άθω, τα κεράκια των μοναχών που ζούν σε σπηλιές-τα λεγόμενα καρούλια.
Καλό βράδυ
Γιώργος Κ.

Ανώνυμος είπε...

Καλησπέρα.

θα ήθελα την άδειά σου για να βάλω link στο blog σου, σε ένα νέο site που κάνω.

Vangelis@clife.gr

Ευχαριστώ.

PS.: αν χρειαστείς κάτι για έκδοση της δουλειά σου στο internet, ευχαρίστως να σε Supportάρω.