Τρίτη 1 Μαΐου 2007

ΚΑΛΙΚΑΤΣΟΥΝΕΣ (ΙΙΙ)



Θα κλείσω με κάποιες διάσπαρτες παρατηρήσεις συμπεριφοράς των Καλικατσούδων που μου έκαναν εντύπωση :
-Ενόσω ακόμη κολυμπούν στην επιφάνεια οι Κ. επισκοπούν τον θαλάσσιο χώρο κάτω από το νερό πριν καταδυθούν για να κυνηγήσουν, βουτώντας το κεφάλι κάτω από το νερό. Προφανώς το μάτι τους προσαρμόζεται αυτόματα για να βλέπει τέλεια μέσα και έξω από το νερό (πως γίνεται αυτό φυσιολογικά, δεν θυμάμαι πια).
-Ποτέ δεν πετούν πάνω από τη στεριά οι Κ., αλλά κάνουν ολόκληρους κύκλους περιμετρικά της, παράλληλα με τις ακτές για να μετακινηθούν. Ποτέ δεν πετούν σε ύψος μεγαλύτερο από 10 μέτρα ψηλότερα από την επιφάνεια. Αυτό είναι τόσο ισχυρό και τόσο είχε συνδεθεί στο μυαλό μου με την συμπεριφορά του πουλιού που και τις τρεις φορές που είδα Καλικατσούδες να πετούν ψηλά και πάνω από το κεφάλι μου στο φάρο, ανακάλυψα τα επόμενα δευτερόλεπτα απλώς ότι δεν επρόκειτο για Καλικατσούδες αλλά για Κορμοράνους.
-Οι φωλιές των Κ. είναι φτιαγμένες από μικρά κλαδάκια, ή από σκληρά στελέχη (κοτσάνια) ποωδών φυτών, έχουν δε διάμετρο περίπου 40 εκατοστά. Πάνω πάνω, εκεί που θα ακουμπούν τα αυγά , τα πουλιά τις στρώνουν με τα μαλακά κοτσάνια από τις ποσειδωνίες («φύκια» θαλασσινά) που βρίσκουν άφθονα στις παραλίες ξεβρασμένα από τα κύματα. Και εντελώς πάνω βάζουν τα ίδια τα «φύλλα» από τις ποσειδωνίες, ξερά ή πράσινα ακόμη ώστε να εξασφαλίζουν τη μέγιστη απαλότητα στο στρώμα τους. Κι ας φτιάχνεται δηλαδή η φωλιά των Καλικατσούδων στη στεριά, με υλικά της θάλασσας είναι έτοιμη να υποδεχτεί τα αυγά τους.
-Μαζί με τα παραπάνω υλικά οι Κ. μαζεύουν και άλλα ανθρωπογενή υλικά που βρίσκουν στις ακρογιαλιές για να φτιάχνουν τις φωλιές τους. Ο κατάλογος είναι πολύ μακρύς: δίχτυα, πλαστικά κάθε είδους, κομμάτια πετονιάς, πανιά, καλαμάκια πλαστικά, πλαστικές σακούλες, κλπ. Στο 90% των φωλιών όμως δυο υλικά ήταν πάντα παρόντα:
Οι μπλε σκληρές πλαστικές ταινίες συσκευασίας με τις οποίες τυλίγουν (δένουν στην ουσία) μεγάλα χάρτινα και ξύλινα κιβώτια και ένα διχτυωτό υλικό σαν μεγάλο διχτάκι από αυτά που περιέχονται μέσα τα ατομικά γαλατάκια (!). Στο 90% των φωλιών, που σημαίνει ότι για κάποιο λόγο τους αρέσουν πάρα πολύ αυτά τα δυο υλικά.
-Σχετικά τώρα με τη συμπεριφορά των πουλιών καθώς πλησιάζει κανείς στις φωλιές:
Α. Όσα πουλιά ξεκουράζονταν έξω ή πολύ κοντά από τη φωλιά έφευγαν αμέσως πετώντας και βούταγαν στη θάλασσα, κολυμπούσαν για 10-40 μέτρα κάτω από το νερό και μετά έβγαιναν στην επιφάνεια. Κολυμπώντας αργά περίμεναν σε απόσταση συνήθως 40-60 μέτρων από την ακτή και παρατηρούσαν τον ενοχλητικό επισκέπτη. Επέστρεφαν στη φωλιά αφού έβλεπαν τον παρείσακτο να φεύγει φανερά, μέσα σε λιγότερα από 5 λεπτά. Τα πουλιά που φώλιαζαν επίσης έφευγαν αν με αντιλαμβάνονταν έγκαιρα και είχαν την ίδια συμπεριφορά όπως τα προηγούμενα.
-Β. Σε δυο περιπτώσεις που εμφανίστηκα απότομα μπροστά στην είσοδο της κοιλότητας των βράχων όπου βρισκόταν η φωλιά και το ενήλικο που βρισκόταν μέσα δεν μπορούσε να φύγει –γιατί στεκόμουν εγώ μπροστά- άρχισε να με απειλεί βγάζοντας μια πολύ δυνατή βαρειά φωνή (aarg call) τείνοντας τον λαιμό προς τα μένα και ανοιγοκλείνοντας το στόμα σαν να προσπαθούσε να με αρπάξει. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να το βιντεοσκοπήσω, ήταν πολύ εντυπωσιακό. Αν ήμουν υποψήφιος άρπαγας, πραγματικά θα το σκεφτόμουν πριν αποτολμήσω επίθεση. Τόσο τρομακτικό ήταν.
-Γ. Όταν τα νεαρά ήταν αρκετά μεγαλωμένα και επιχειρούσα να τα πιάσω για να τα μετρήσω ή να τα δακτυλιώσω, προσπαθούσα να τα αιφνιδιάσω. Έφτανα όσο μπορούσα πιο αθόρυβα στη φωλιά και εμφανιζόμουν ξαφνικά μπροστά στην είσοδο παίρνοντας όσο πιο γρήγορα μπορούσα την κατάλληλη θέση με το σώμα μου για να βάλω μέσα το χέρι μου και να τα αρπάξω. Στη διάρκεια αυτών των δευτερολέπτων, τα νεαρά στην αρχή με κοιτούσαν για λίγο απορημένα μέχρι να καταλάβουν τι συμβαίνει και μετά αποτραβιούνταν σε όσο γίνεται βαθύτερα σημεία της τρύπας τους όπου κατά κανόνα δεν μπορούσα να τα φτάσω για να τα πιάσω.
-Γενικώς, από τις 274 παρατηρήσεις Καλικατσούδων που τρέφονταν στη θάλασσα:
Το 70% αφορούσαν περιπτώσεις ενός μοναχικού ατόμου, το 15,7% αφορούσαν δύο άτομα που ψάρευαν μαζί και το υπόλοιπο 14,3% περισσότερα των δύο άτομα (3-16). Δηλαδή τα πουλιά αυτά στην Ψαθούρα συνήθως ψαρεύουν μόνα, αλλά και σε ομάδες δύο ή περισσοτέρων ατόμων. Επειδή τα πουλιά περνούν πολύ ώρα κάτω από το νερό, είναι αυξημένες οι πιθανότητες να μη βλέπει ο καταμετρητής κάποια πουλιά τη στιγμή που τα μετράει. Γι’ αυτό εκτιμώ ότι το ποσοστό των ατόμων που ψαρεύουν μόνα τους στην πραγματικότητα είναι κάπως πιο μειωμένο (π.χ. από 70% θα είναι ίσως 60%).
-Επίσης, σε σύνολο 265 παρατηρήσεων πουλιών ή ομάδων που τρέφονταν στη θάλασσα:
Το 51,3% τρέφονταν σε μια ζώνη 0-100 μέτρων από την ακτή. Το 43% τρέφονταν σε μια απόσταση 100-300 μέτρα από την ακτή και το υπόλοιπο 5,7% τρέφονταν σε απόσταση μεγαλύτερη των 300 μέτρων από την ακτή. Δηλαδή, μια στις δυο φορές, οι Καλικατσούδες τρέφονται σε απόσταση λιγότερο από 100 μέτρα από την ακτή.

Θα υπάρξουν πολύ εκτενή αποτελέσματα και συμπεράσματα από τις μελέτες για τις Καλικατσούδες στην Ψαθούρα. Θα ανακοινωθούν σε επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια. Για μένα όμως οι Καλικατσούδες θα είναι κυρίως και για πάντα, η αφορμή για 38 μαγικές μέρες, το πανάρχαιο πράσινο μάτι που μέσα του καθρεφτίζονταν τα μυστήρια ενός απάτητου θαλασσινού σύμπαντος, τα στοιχειά και οι προαιώνιες θαλασσινές νηρηίδες. Το πνεύμα της Ψαθούρας.

19 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

http://www.youtube.com/watch?v=3F8BUQX7YdY

Αυτά είναι τα πουλιά που μελετούσες?

Nikos Chrisikakis είπε...

ontws .afto popu menei einai to pnevma thou nhsiou.idiws gia emas pou den einmaste eidikoi.
exeis allo project ebros ?
Nikos

Ανώνυμος είπε...

Διαβάζω από τις πρώτες-πρώτες μέρες, καθημερινά και ανελλειπώς, το blog σου, παρόλο που δεν έγραψα ποτέ κάτι.

Χαιρετισμούς, ευχές και ένα μεγάλο ευχαριστώ.

PipeSmokerScout είπε...

Μια γλυκιά μελαγχολία με έπιασε την στιγμή που διάβασα αυτό το άρθρο. Οι 38 υπέροχες μέρες που μας περιέγραψες τελείωσαν όπως τελείωσαν και οι υπέροχες αφηγήσεις σου.
Σε ευχαριστούμε για όλα.

christoforos είπε...

Σαν να παρατηρούμε πάνω από τον ώμο σου! Εύχομαι να συνεχίσεις.

athanasia είπε...

Kαλημέρα και καλό μήνα!

Συνεχίζονται και -ελπίζω- θα συνεχίζονται τα ωραία ποστ από το νησί. Οι φωτογραφίες εξαιρετικές και τα κείμενα επίσης!

lighthouse.life είπε...

@ανώνυμε ευχαριστώ για το καταπληκτικό βιντεάκι που ανακάλυψες. Πολύ εντυπωσιακό. Πράγματι αυτό είναι το πουλί, το οποίο σε πολλά νησιά μας ονομάζουν οι ντόπιοι με το τούρκικο προφανώς όνομα καραμπατάκι ή καραπατάκι.

Ευχαριστώ όλους τους φίλους που παρακολούθησαν το Blog για τα καλά τους λόγια και τα χρήσιμα σχόλια. To blog στην ουσία έχει τελειώσει, αλλά η άγνωστη παρέα που με συνόδευσε όλο αυτό τον καιρό κάτι μου άλλαξε στον τρόπο που βλέπω τα πράγματα. Όλοι μας έχουμε τόσο πολύ ανάγκη για απλή ανθρώπινη επαφή χωρίς μεσάζοντες. Είναι ένα από τα δυο πράγματα που κάνουν όμορφη τη ζωή μας. Ελπίζω να γίνει πραγματικότητα μια εκδήλωση-παρουσίαση στις αρχές Ιουνίου, κοινή οργάνωση των τριών περιβαλλοντικών οργανώσεων που βοήθησαν στη δράση αυτή, όπου θα μας δοθεί η ευκαιρία να γνωριστούμε και από κοντά. Φαντάζομαι ότι τόπος, ημερομηνία και ώρα θα ανακοινωθούν εγκαίρως και επαρκώς για να το πάρουν όλοι χαμπάρι.

30aris είπε...

Τι, δηλαδή αυτό ήταν; Τέλος;;;

(συγκινητική μουσική υπόκρουση Ένιο Μορικόνε)

Ε, λοιπόν, να χαιρετήσω κι εγώ.

Γιώργο, το επιστημονικό σου έργο είναι πολύ σημαντικό, δεν νομίζω ότι το αμφισβητεί κανείς αυτό. Το έχεις αποδείξει άλλωστε και με άλλες δραστηριότητές σου. Ελπίζω πως οι πληροφορίες που συγκέντρωσες να βοηθήσουν στη διατήρηση του Θαλάσσιου Πάρκου και τη διάσωση των σπάνιων ειδών του.

Χάρη σε σένα μάθαμε πως είναι το να ζεις μόνος σου σε ένα νησάκι παρέα με αγριοκούνελα και θαλασσοπούλια. Όπως είπε και άλλος ένας αναγνώστης του ιστολογίου σου, ήταν σαν να βλέπαμε όσα παρατηρούσες πάνω από τον ώμο σου.

Μέσα από μια ιστοσελίδα, κατάφερες να μας μεταδώσεις την αγάπη σου για τη φύση, τη γοητεία της «παρατήρησής» της, την ανάγκη για να προστατευτεί. Ζήσαμε τον ενθουσιασμό, τη μοναξιά και την ποιητική σου διάθεση.

Κατά τη γνώμη μου ήταν ο ιδανικός τρόπος να περιγραφεί μια επιστημονική μελέτη: να είναι ζωντανή, να μη μένει μόνο σε στεγνές λατινικές ονομασίες και αριθμούς. Οι δικές σου καλικατσούνες σου πετούσαν και κολυμπούσαν μπροστά μας!

Χμμμ... Μου φαίνεται πως για 38 «μαγικές» ημέρες εσύ ήσουν το... Πνεύμα της Ψαθούρας. Ή, έστω, ο άνθρωπος μέσω του οποίου το «Πνεύμα» αποφάσισε να επικοινωνήσει με εμάς. Εν έτει 2006 ακόμη και τα πνεύματα χρειάζονται κάποιον που να ξέρει να χειρίζεται το Ίντερνετ!

Keep up the good work!

Γιάννης

Ανώνυμος είπε...

Αφού επιβεβαιώσαμε ότι το πουλί είναι αυτό στο video μας αφήνεις?
Σνιφ, σνιφ!?!?
Ευχαριστώ για τις φοβερές στιγμές που έζησα με τη βοήθειά σου από αυτό το Blog αν και άργησα να το πάρω χαμπάρι. Το διάβασα όλο μονορούφι κάποια βράδια που ο 2 μηνών γιός μου είχε διάθεση για ξενύχτι. Τα πουλιά αυτά τα γνωρίζω με το όνομα κωλοβούτια και τα έχω συναντήσει πολλές φορές λόγω χόμπυ ελεύθερης κατάδυσης και ψαροντούφεκου. Στις Α-ΝΑ ακτές του Πηλίου και στα νησάκια Παλαιό Τρίκερι και Μικρά στήν είσοδο του κόλπου τα πρωϊνά κολυμπούν στους κάβους με ρεύμα ιδιαίτερα τις μέρες με συννεφιά κατά την περίοδο της άμοιξης. Αυτό που είδες στο video το έχω δει πραγματικά να συμβαίνει πριν από 7 χρόνια σε μια βουτιά στην περιοχή Καλαμάκι - Πρόπαν Πηλίου. Τη στιγμή της ανόδου από μια βουτιά σε βάθος περίπου 15 μέτρα βλέπω μια σκιά να περνάει γρήγορα από πάνω μου και δεξιά. Σάστισα νόμισα ότι ήταν ψάρι αρχικά αλλά γρήγορα συννειδητοποίησα ότι ήταν κωλοβούτι το οποίο με είχε δει να κατεβαίνω στο βυθό και του κίνησα την περιέργια ή συναντηθήκαμε τυχαία. Ότι και να έγινε πάντως ήταν μια στιγμή που θα θυμάμαι για πάντα θαυμάζοντας την τέλεια τεχνική κολύμβησης και ταχύτητα αυτού του φυσικού ψαροκυνηγού. Δεν είναι και κάτι συνηθισμένο να πηγαίνεις για ψαροντούφεκο και να συναντάς πουλιά κάτω από το νερό.
Ελπίζω να σε συναντήσουμε ξανά σε νέες περιπέτειες Γιώργο, ως τότε να περνάς καλά.

Απόστολος Ρίζος - Βόλος

Ο σκύλος της Βάλια Κάλντα είπε...

Να ΄σαι καλά και το καλοκαίρι μάλλον θα τα πούμε από κοντά. Στη Δαδιά!

BeBe είπε...

Και μόνο που κατοικείτε εκεί...είναι μαγικά. Καλή πρόοδο στην μελέτη σας, όλα να πάνε καλά.
Την καλημέρα μου :)

costas είπε...

Πολυτιμότατη η περιγραφή της Φύσης που με περίσιο μεράκι υπάρχει σε αυτό το καταπληκτικό μπλόγκ.
ΜΠΡΑΒΟ!

Ανώνυμος είπε...

Είναι σίγουρα δύσκολο να ζεις σε ένα νησάκι αλλά σίγουρα μια συγκλονιστική εμπειρία! Σας ζηλεύω! Η Φλώρινα και ειδικά οι Πρέσπες σας οφείλουν πολλά. Και μια ερώτηση: τι είδους φωτογραφική μηχανή έχετε (ψηφιακή ή αναλογική) και τι τηλεφακό;

Arkin είπε...

Γιώργο, μια που σιγά σιγά ο κύκλος αυτού του blog κλείνει, γιατί δεν ανοίγεις ένα άλλο για τη Δαδιά;
(αν έχω καταλάβει καλά εκεί είναι η βάση σου)
Είναι ένας υπέροχος τόπος για τον οποίο οι περισσότεροι Έλληνες έχουν πλήρη άγνοια. Υποθέτω πως εσύ και οι συνεργάτες σου θα έχετε πολλά να μας πείτε κι εμείς πολλά να μάθουμε.

shadowbird62 είπε...

Φίλε Γιώργο,
μάλλον είμαι ο τελευταίος που θα κλείσει και την πόρτα. Επειδή είμαι σχετικά νέος στην υπόθεση blogs, γι' αυτό και άργησα να πάρω χαμπάρι την απάντηση σου στο πρώτο μου σχόλιο. Πάντως χάρηκα πάρα πολύ που θυμάσαι τόσα πολλά από τα νιάτα μας. Θα περιμένω εναγωνίως να μου γράψεις και στο email για να μπορέσω να επικοινωνήσω μαζί σου και σε πιο προσωπικό επίπεδο. Νάσαι καλά.

Ανώνυμος είπε...

Τι εγινε ρε παιδια ????
αυτο ητανε τελικα ?
"Ενα γεια/ειμαι εδω" παντα κραταει ανοιχτα τα φτερα για συνεχεια ...
*(περασστικος ημουνα βρηκα ανοιχτα και μπηκα..)
γιατι σε αυτες τις ιστοριες ποτε δεν κλεινεις την π ο ρ τ α .....
να σαστε ολοι παντα καλα ...

Ανώνυμος είπε...

Καλησπερα σε ολα τα παιδια
Καλο Χρονο ευχομαι σε ολους
καλα και "γερα" ταξιδεματα ακομα & του αδυνατου για οπου....
,..με κεφια χαρα υγεια δημιουργια ...
bye για την ωρα ..

Ανώνυμος είπε...

Καλησπερα και παλι σε ολα τα παιδια ευχομαι ολοι να ετοιμαζεστε να ανοιξετε πανια και φετος
καλα και "γερα" ταξιδεματα" ...
bye ..

EEE είπε...

Ευχαριστω για το μλογκ σας ... "ταξιδεψα" σημερα !!!